დასავლეთი თუ რუსეთი?
რას და რატომ ირჩევენ სამხრეთ კავკასიაში
საქართველო. იგივე არჩევანი 30 წლის შემდეგ
თუმცა, უკრაინის ომმა გამოავლინა მრავალი პრობლემა და ოფიციალური თბილისის გაურკვევლობა საგარეო პოლიტიკაში. 30 წლიანი დამოუკიდებლობის შემდეგ საქართველო ისევ იმავე ისტორიულ გზაჯვარედინზე მიბრუნდა - რუსეთი თუ დასავლეთი.
ჯერ კიდევ უკრაინაში რუსეთის შეჭრამდე, ხელისუფლება ატარებდა მორჩილ პოლიტიკას მოსკოვის მიმართ: ისინი ცდილობდნენ რუსეთის სტრატეგიული ინტერესების პატივისცემას, ეკონომიკურად დაახლოებას, ყოფილი პრეზიდენტის, სააკაშვილის მკაცრი რიტორიკის შეცვლას უფრო რბილი და კონსტრუქციული რიტორიკით.
ჯერ კიდევ უკრაინაში რუსეთის შეჭრამდე, ხელისუფლება ატარებდა მორჩილ პოლიტიკას მოსკოვის მიმართ: ისინი ცდილობდნენ რუსეთის სტრატეგიული ინტერესების პატივისცემას, ეკონომიკურად დაახლოებას, ყოფილი პრეზიდენტის, სააკაშვილის მკაცრი რიტორიკის შეცვლას უფრო რბილი და კონსტრუქციული რიტორიკით.
საქართველო პოსტსაბჭოთა სივრცეში ყველაზე პროდასავლურად
ითვლებოდა
ითვლებოდა
შედეგად, რამდენიმე წელიწადში საერთაშორისო ასპარეზზე საქართველო ფაქტობრივად გადაიქცა მივიწყებულ ქვეყნად, რომელიც ძირითადად შიდა საქმეებით არის დაკავებული, ხოლო მისი ტერიტორიული კონფლიქტები - რომლებიც ოდესღაც მთავარი დაბრკოლება იყო დასავლეთსა და რუსეთს შორის ურთიერთობებში - თანდათან და მთლიანად გაქრა დასავლური დღის წესრიგიდან.
სამაგიეროდ, წლების განმავლობაში ეკონომიკური ემბარგოს შემდეგ, რუსეთის ფედერაცია გახდა საქართველოს სიდიდით მეორე სავაჭრო პარტნიორი და ქართული საკვები და ღვინო რუსულ ბაზარზე დაბრუნდა.
სამაგიეროდ, წლების განმავლობაში ეკონომიკური ემბარგოს შემდეგ, რუსეთის ფედერაცია გახდა საქართველოს სიდიდით მეორე სავაჭრო პარტნიორი და ქართული საკვები და ღვინო რუსულ ბაზარზე დაბრუნდა.
უკრაინაში რუსეთის შეჭრის შემდეგ, საქართველომ განაცხადა, რომ აირჩია „ნეიტრალური ტაქტიკა” - მან უარი თქვა სოლიდარობაზე სტრატეგიული პარტნიორების მიმართ. საქართველო არ შეუერთდა დასავლეთის სანქციებს რუსეთის წინააღმდეგ და მიიღო ასიათასობით რუსი მოქალაქე, რომლებიც გამოექცნენ სანქციებს და მობილიზაციას. საქართველოს ხელისუფლებამ უგულებელყო ოპოზიციისა და სამოქალაქო სექტორის მოთხოვნები და გადაწყვიტა რუსეთის მოქალაქეებისთვის სავიზო რეჟიმი არ დაეწესებინა.
როგორც “საერთაშორისო გამჭვირვალობა - საქართველო” გვაფრთხილებს, წინა წლებთან შედარებით ქვეყნის გაზრდილი ეკონომიკური დამოკიდებულება რუსეთზე სერიოზულად ზრდის იმის რისკს, რომ საქართველო გამოყენებული იქნება რუსეთისთვის დაწესებული სანქციებისთვის გვერდის ასავლელად.
როგორც “საერთაშორისო გამჭვირვალობა - საქართველო” გვაფრთხილებს, წინა წლებთან შედარებით ქვეყნის გაზრდილი ეკონომიკური დამოკიდებულება რუსეთზე სერიოზულად ზრდის იმის რისკს, რომ საქართველო გამოყენებული იქნება რუსეთისთვის დაწესებული სანქციებისთვის გვერდის ასავლელად.
„ნეიტრალიტეტი“ უკრაინის ომის დროს
როგორ გამოიყურება საქართველოს ეკონომიკური დამოკიდებულება რუსეთზე?
2022 წელს საქართველოში რუსეთის 112 733 მოქალაქე შემოვიდა და ამ დროისთვის ქვეყანაში რჩება, რაც საქართველოს მოსახლეობის 3,05%-ს შეადგენს.
რუსული იმპორტის წილი 10,2%-დან 13,1%-მდე გაიზარდა, რაც ყველაზე მაღალი მაჩვენებელია ბოლო 16 წლის განმავლობაში. 2022 წლის იანვარ-სექტემბერში რუსეთიდან იმპორტი 73%-ითაა გაზრდილი.
.1
.2
ყველაზე მეტად, 350%-ით გაიზარდა საწვავის იმპორტი რუსეთიდან. ეს იმ დროს, როდესაც სხვა ქვეყნები უარს ამბობენ რუსეთის ენერგორესურსებზე და ეძებენ მათ ალტერნატივას.
ძალიან მაღალია საქართველოს დამოკიდებულება რუსულ ხორბალსა და ფქვილზე - 2022 წლის იანვარ-სექტემბერში მან მარცვლეულის მთლიანი იმპორტის 96% შეადგინა.
.3
.4
რუსეთის ფედერაციაში ქართული ღვინის მიწოდებაზე დამოკიდებულება გაიზარდა. 2022 წლის იანვარ-სექტემბერში რუსეთში 109 მილიონი აშშ დოლარის ოდენობის ღვინის ექსპორტმა საქართველოს ღვინის მთლიანი ექსპორტის 63% შეადგინა.
რუსული ელექტროენერგია საქართველოს შიდა მოხმარების მხოლოდ 3%-ს შეადგენს. გაზის იმპორტი რუსეთიდან 32%-ით შემცირდა, მისი წილი საქართველოს შიდა მოხმარებაში - 7%-მდე.
.5
.6
რუსების მასობრივი მიგრაციის დაწყების შემდეგ, რუსეთიდან ფულადი გზავნილების წილი 2021 წელთან შედარებით 17,5%-დან 40%-მდე გაიზარდა. 2022 წლის მარტამდე რუსეთიდან საქართველოში თვეში 24 მილიონი დოლარი ირიცხებოდა, შემდეგ - საშუალოდ 154 მილიონი დოლარი.
2022 წლის მარტ-სექტემბერში საქართველოში 9500-მდე რუსული კომპანიაა რეგისტრირებული, რაც 10-ჯერ მეტია, ვიდრე მთელი 2021 წლის განმავლობაში. აღსანიშნავია, რომ რეგისტრირებულების 97% ინდმეწარმეა.
.7
.8
კრემლმა მთავრობა შეაქო, მაგრამ ამან მასიური პროტესტი გამოიწვია ქვეყნის შიგნით. 2022 წლის 20 ივნისს 120 000-მდე ადამიანი გამოვიდა თბილისის მთავარ მოედანზე, რათა გამოეხატა მხარდაჭერა საქართველოს ევროატლატკიური არჩევანის მიმართ. ადამიანები, რომლებსაც უამრავი აქცია უნახავთ ქვეყანაში, ირწმუნებიან, რომ ეს იყო ერთ-ერთი ყველაზე დიდი აქცია საქართველოს ისტორიაში.
აქციის მიზეზი სწორედ მოქალაქეების შიში იყო, რომ ქვეყანა ევროპულ კურსს იცვლის და რუსულ ორბიტაზე ბრუნდება.
აქციის მიზეზი სწორედ მოქალაქეების შიში იყო, რომ ქვეყანა ევროპულ კურსს იცვლის და რუსულ ორბიტაზე ბრუნდება.
ევროკავშირის კანდიდატობის გადადებული სტატუსი და პროტესტი
უკრაინის წინააღმდეგ რუსული აგრესიის შედეგად, ევროკავშირმა გადაწყვიტა დააჩქაროს „ასოცირებული სამეულის“ ქვეყნების - უკრაინის, მოლდოვისა და საქართველოს ინტეგრაციის პროცესი. მაგრამ მიუხედავად იმისა, რომ მრავალი წლის განმავლობაში საქართველო ამ სამეულის ლიდერი იყო, უკრაინასა და მოლდოვას მიენიჭა კანდიდატის სტატუსი, საქართველოს კი მხოლოდ „წევრობის პერსპექტივა“, რაც კანდიდატის სტატუსზე ერთი ნაბიჯით დაბლა დგას. სტატუსის შესახებ საბოლოო გადაწყვეტილებას საქართველო 2023 წლის იანვარში მიიღებს, მანამდე კი ბრიუსელი თბილისს პოლიტიკური პირობების 12 პუნქტიანი გეგმის შესრულებას სთხოვს, მათ შორისაა „დეოლიგარქიზაცია“.
ბევრმა ექსპერტმა და ქვეყნის პროევროპელმა მოქალაქემ ევროკავშირის გადაწყვეტილება აღიქვა როგორც ხელიდან გაშვებული შანსი და რეაქცია საქართველოს დემოკრატიიდან უკან დახევაზე. პრობლემები განსაკუთრებით შესამჩნევია სასამართლო სისტემაში, რომლის დამოუკიდებლობა თითქმის განადგრუებულია. ასევე, ოპონენტების პოლიტიკური დევნა, თავდასხმები კრიტიკულ მედიაზე და ზოგადად სიტყვის თავისუფლებაზე.
ბევრმა ექსპერტმა და ქვეყნის პროევროპელმა მოქალაქემ ევროკავშირის გადაწყვეტილება აღიქვა როგორც ხელიდან გაშვებული შანსი და რეაქცია საქართველოს დემოკრატიიდან უკან დახევაზე. პრობლემები განსაკუთრებით შესამჩნევია სასამართლო სისტემაში, რომლის დამოუკიდებლობა თითქმის განადგრუებულია. ასევე, ოპონენტების პოლიტიკური დევნა, თავდასხმები კრიტიკულ მედიაზე და ზოგადად სიტყვის თავისუფლებაზე.
ნაკლებად სავარაუდოა, რომ საქართველოს მთავრობა განახორციელებს ევროკავშირის რეკომენდაციებით გათვალისწინებულ რეფორმებს, რადგან ამან შესაძლოა შეასუსტოს მილიარდერი ოლიგარქის, ბიძინა ივანიშვილის ძალაუფლება. ექსპერტები მას ადანაშაულებენ რუსეთისკენ საქართველოს ასეთ რადიკალურ მობრუნებაში. ივანიშვილმა პარტია „ქართული ოცნება“ დააარსა, თუმცა დღეს არც ერთი ოფიციალური თანამდებობა არ უკავია. მიუხედავად ამისა, არაფორმალურად სწორედ ის მართავს ქვეყანას ბოლო 10 წლის განმავლობაში.
ბევრი ადგილობრივი და საერთაშორისო ექსპერტი თვლის, რომ მთავრობა, რომელსაც ის აკონტროლებს, მზად არის რეფორმების ნაცვლად, შეზღუდოს ევროკავშირისა და დასავლეთის გავლენა საქართველოს შიდა პოლიტიკაზე.
ივანიშვილი, როგორც საქართველოს რუსეთისკენ შემობრუნების დირიჟორი?
ამ მიზნით უკვე მიმდინარეობს მიზანმიმართული ანტიდასავლური კამპანია მმართველი პარტიის მიერ. უკვე რამდენიმე თვეა, მისი წარმომადგენლები და სატელიტები თავს ესხმიან აშშ-ისა და ევროკავშირის ელჩებს და პირდაპირ ადანაშაულებენ მათ რუსეთთან ომში საქართველოს “ჩათრევასა” და მეორე ფრონტის გახსნაში. თავდასხმების შემდეგ აშშ-ის ყოფილმა ელჩმა საქართველოში იან კელიმ Foreign Policy-ს განუცხადა: “გონივრულია დავასკვნათ, რომ რომ საქართველომ ზურგი აქცია დასავლეთს“.
დამატებითი პრობლემაა ის, რომ ქართული ოპოზიცია იმდენად დასუსტდა „ქართულ ოცნებასთან“ ათწლიან უთანასწორო ბრძოლაში და ისეა ჩაფლული საკუთარ ეგზისტენციალურ და ფინანსურ პრობლემებში, რომ საკითხავია, საერთოდ გაუძლებს თუ არა ქვეყანაში ამ გლობალურ ცვლილებებს.
დამატებითი პრობლემაა ის, რომ ქართული ოპოზიცია იმდენად დასუსტდა „ქართულ ოცნებასთან“ ათწლიან უთანასწორო ბრძოლაში და ისეა ჩაფლული საკუთარ ეგზისტენციალურ და ფინანსურ პრობლემებში, რომ საკითხავია, საერთოდ გაუძლებს თუ არა ქვეყანაში ამ გლობალურ ცვლილებებს.
ექსპერტები მიიჩნევენ, რომ ამ ყველაფრიდან გამომდინარე, საქართველო ძალიან ახლოსაა სტრატეგიული ორიენტირის დაკარგვასთან. მას შეუძლია დიდი ხნით დაშორდეს ევროკავშირის პარტნიორებს - უკრაინას და მოლდოვას.
თუ ქვეყანა ვერ გახდება ევროკავშირის წევრობის კანდიდატი (და დიდი ალბათობით ეს ასეც იქნება, რადგან მთავრობა არ განახორციელებს რეფორმებს), დასავლეთთან ურთიერთობა გაუარესდება. საქართველო კიდევ უფრო დაუცველი გახდება და მისი ხელისუფლება რუსეთთან კავშირების გაღრმავებისკენ იქნება მიმართული.
თუ ქვეყანა ვერ გახდება ევროკავშირის წევრობის კანდიდატი (და დიდი ალბათობით ეს ასეც იქნება, რადგან მთავრობა არ განახორციელებს რეფორმებს), დასავლეთთან ურთიერთობა გაუარესდება. საქართველო კიდევ უფრო დაუცველი გახდება და მისი ხელისუფლება რუსეთთან კავშირების გაღრმავებისკენ იქნება მიმართული.
საქართველო სავარაუდოდ გააღრმავებს კავშირებს რუსეთთან
საქართველოს ხელისუფლება თავისი განცხადებებითა და მინიშნებებით უკვე ამზადებს საზოგადოებას ასეთი სცენარისთვის.
„ქართული ოცნების“ ხელმძღვანელობამ არაერთხელ განაცხადა, რომ ევროკავშირი რეალურად არასოდეს აპირებდა საქართველოსთვის კანდიდატი ქვეყნის სტატუსის მინიჭებას.
„ქართული ოცნების“ ხელმძღვანელობამ არაერთხელ განაცხადა, რომ ევროკავშირი რეალურად არასოდეს აპირებდა საქართველოსთვის კანდიდატი ქვეყნის სტატუსის მინიჭებას.
კიდევ ერთი სიმბოლური დეტალი: 2022 წელს განსაკუთრებული ბრწყინვალებით აღინიშნა ქართველი მეფის, ერეკლე მეორის დაბადების დღე. შემთხვევითი არ არის, რომ საქართველოს ისტორიაში ეს, რა თქმა უნდა, მნიშვნელოვანი ფიგურა, სწორედ ახლა გახდა აქტუალური - მან მოაწერა ხელი 1783 წელს გეორგიევსკის ტრაქტატს, პირველ დოკუმენტს რუსეთთან კავშირის შესახებ.
„ეს დღესასწაულები ჰგავს გზავნილს ქართველი ხალხისთვის, რომ გონივრული იქნებოდა რუსეთის ბანაკში დაბრუნება. ანალოგია იმდენად აშკარაა, რომ ახსნაც არ არის საჭირო“, - მიიჩნევს ფილოსოფოსი თათა ცოფურაშვილი
„ეს დღესასწაულები ჰგავს გზავნილს ქართველი ხალხისთვის, რომ გონივრული იქნებოდა რუსეთის ბანაკში დაბრუნება. ანალოგია იმდენად აშკარაა, რომ ახსნაც არ არის საჭირო“, - მიიჩნევს ფილოსოფოსი თათა ცოფურაშვილი
ყურადღება მეფისაკენ, რომელმაც საქართველო რუსეთის იმპერიაში შეიყვანა
აზერბაიჯანი რუსეთის დასუსტების მოლოდინში
დამოუკიდებლობის პირველივე წლებიდან, უფრო ზუსტად 1993 წლიდან, აზერბაიჯანი ახორციელებს საგარეო პოლიტიკას, რომელიც აერთიანებს როგორც რუსეთის, ისე დასავლეთის ინტერესებს. ქვეყნის ხელმძღვანელობა საგარეო პოლიტიკისადმი ამ დამოკიდებულებას „დაბალანსებულს“ უწოდებს.
ექსპერტები ამ პრინციპს ასე აღწერენ: „დასავლეთი ჩვენთან უფრო ახლოსაა, მაგრამ რუსეთის იგნორირება არ გამოვა“.
ექსპერტები ამ პრინციპს ასე აღწერენ: „დასავლეთი ჩვენთან უფრო ახლოსაა, მაგრამ რუსეთის იგნორირება არ გამოვა“.
აზერბაიჯანი აგრძელებს დაბალანსების პოლიტიკას
შემთხვევითი არ არის, რომ ქვეყანას მოკავშირე ხელშეკრულებები აქვს როგორც თურქეთთან, ასევე რუსეთთან. თუმცა, თავად სახელმწიფოს სტრუქტურებში, მათ შორის არმიაში, დასავლური სტანდარტები ინერგება, ოფიციალური ბაქოს უახლოესი მოკავშირე კი ნატოს წევრი თურქეთია.
აზერბაიჯანის კომუნისტური პარტიაც კი, რომელსაც საზოგადოებაში პოლიტიკური წონა საერთოდ არ გააჩნია, თავს იკავებს მხარი დაუჭიროს რომელიმე მხარეს.
ამ მასალის მომზადებისას ჩვენ ვერ მოვახერხეთ ამ პარტიის წარმომადგენლებთან შეხვედრა, რომლებსაც თეორიულად შეეძლოთ ესაუბრათ აზერბაიჯანის მიერ რუსული განვითარების ხაზის მხარდაჭერის „მნიშვნელოვნებაზე“.
ამ მასალის მომზადებისას ჩვენ ვერ მოვახერხეთ ამ პარტიის წარმომადგენლებთან შეხვედრა, რომლებსაც თეორიულად შეეძლოთ ესაუბრათ აზერბაიჯანის მიერ რუსული განვითარების ხაზის მხარდაჭერის „მნიშვნელოვნებაზე“.
უკრაინის ომში რუსეთის მხარდამჭერი არც ერთი პოლიტიკური ძალა არ არსებობს
2022 წლის თებერვლის შემდეგ, როდესაც რუსეთი შეიჭრა უკრაინის ტერიტორიაზე, ბაქოში, უკრაინის საელჩოს შენობის წინ, კიევის მხარდამჭერი რამდენიმე აქცია გაიმართა. აზერბაიჯანის ხელისუფლება არ წაახალისებს მოქალაქეთა ასეთ მასობრივ შეკრებებს, მაგრამ არც არანაირად შეუშლის მათ ხელს.
ოფიციალურად აზერბაიჯანმა არაერთხელ გამოუცხადა მხარდაჭერა უკრაინას და აღიარა მისი ტერიტორიული მთლიანობა. იქ პერიოდულად იგზავნება ჰუმანიტარული დახმარებაც, ხოლო აზერბაიჯანული კომპანია SOCAR, რომელიც უკრაინაში ბენზინგასამართი სადგურების ქსელს ფლობს, უკრაინის სასწრაფო დახმარების სერვისებს უფასოდ აწვდის საწვავს.
ოფიციალურად აზერბაიჯანმა არაერთხელ გამოუცხადა მხარდაჭერა უკრაინას და აღიარა მისი ტერიტორიული მთლიანობა. იქ პერიოდულად იგზავნება ჰუმანიტარული დახმარებაც, ხოლო აზერბაიჯანული კომპანია SOCAR, რომელიც უკრაინაში ბენზინგასამართი სადგურების ქსელს ფლობს, უკრაინის სასწრაფო დახმარების სერვისებს უფასოდ აწვდის საწვავს.
ამავდროულად, ხელისუფლება არ იძლევა უფლებას ჩატარდეს საპროტესტო აქციები რუსეთის საელჩოს წინ. ვინც ამას ეცადა, პოლიციამ გააძევა, თუმცა აქციის არც ერთი მონაწილე არ დაუკავებიათ.
აზერბაიჯანული საზოგადოების უმრავლესობას ესმის, რომ რაც არ უნდა მძაფრი იყოს ანტირუსული განწყობები ქვეყანაში, თითქმის შეუძლებელია კრემლთან ღიად დაპირისპირება. ამიტომ, პოლიტიკოსებისა და ექსპერტების ყველა ანალიზში ჩრდილოელი მეზობლის დასუსტების მოლოდინის ტონია, რის შემდეგაც ღია ანტირუსული ხაზი შესაძლოა რეალური გახდეს.
აზერბაიჯანული საზოგადოების უმრავლესობას ესმის, რომ რაც არ უნდა მძაფრი იყოს ანტირუსული განწყობები ქვეყანაში, თითქმის შეუძლებელია კრემლთან ღიად დაპირისპირება. ამიტომ, პოლიტიკოსებისა და ექსპერტების ყველა ანალიზში ჩრდილოელი მეზობლის დასუსტების მოლოდინის ტონია, რის შემდეგაც ღია ანტირუსული ხაზი შესაძლოა რეალური გახდეს.
რუსეთის საბოლოო დასუსტებას ელოდებიან?
აზერბაიჯანში რუსეთის წინააღმდეგ განწყობები უფრო საყოველთაო გახდა ყარაბაღის მეორე ომის დასრულების შემდეგ. 2020 წლის 10 ნოემბრის სამმხრივი შეთანხმების საფუძველზე, რუსეთმა თავის სამშვიდობო კონტინგენტი ეთნიკურად სომხებით დასახლებულ ყარაბაღის ნაწილში განათავსა.
ამ ნაბიჯით კრემლმა არ მისცა აზერბაიჯანს უფლება აღედგინა სუვერენიტეტი მთელ მის საერთაშორისოდ აღიარებულ ტერიტორიაზე.
ამ ნაბიჯით კრემლმა არ მისცა აზერბაიჯანს უფლება აღედგინა სუვერენიტეტი მთელ მის საერთაშორისოდ აღიარებულ ტერიტორიაზე.
დროთა განმავლობაში ანტირუსული რიტორიკა ოფიციალურ პროპაგანდაშიც აღწევს. სახელმწიფო ტელევიზიის, AzTV-ის თავმჯდომარემ, როვშან მამედოვმა 2022 წლის ბოლოს თავის საავტორო გადაცემაში განაცხადა, რომ აზერბაიჯანი არ აპირებს ყარაბაღში სამშვიდობოების მანდატის გაგრძელებას 2025 წლის შემდეგ.
თამამად შეგვიძლია ვთქვათ, რომ მან ოფიციალური ბაქოს პოზიცია გააჟღერა. მეტიც, რუსულ ჯარებს ყარაბაღში ჯერ კიდევ არ აქვთ მანდატი - ორ წელზე მეტი გავიდა მას შემდეგ, რაც ისინი აზერბაიჯანის ტერიტორიაზე განთავსდნენ, მაგრამ პარლამენტს ჯერ კიდევ არ მოუხდენია საამხრივი შეთანხმების რატიფიცირება, რომლის საფუძველზეც რუსეთის სამშვიდობო ჯარები ყარაბაღში არიან.
თამამად შეგვიძლია ვთქვათ, რომ მან ოფიციალური ბაქოს პოზიცია გააჟღერა. მეტიც, რუსულ ჯარებს ყარაბაღში ჯერ კიდევ არ აქვთ მანდატი - ორ წელზე მეტი გავიდა მას შემდეგ, რაც ისინი აზერბაიჯანის ტერიტორიაზე განთავსდნენ, მაგრამ პარლამენტს ჯერ კიდევ არ მოუხდენია საამხრივი შეთანხმების რატიფიცირება, რომლის საფუძველზეც რუსეთის სამშვიდობო ჯარები ყარაბაღში არიან.
არ გახანგრძლივდეს რუსი სამშვიდობოების მანდატი
საბოლოო ჯამში, შეიძლება ითქვას, რომ აზერბაიჯანში პრაქტიკულად არ არსებობენ ჯგუფები, რომლებიც მხარს უჭერენ ქვეყნის განვითარების რუსულ ვექტორს.
მაქსიმუმი, რაზეც ადგილობრივი რუსულენოვანი მოსახლეობა თანხმდება, არის რუსული ენის ცოდნის მნიშვნელობა, რომელზეც წერდნენ დიდი რუსი მწერლები და პოეტები.
მაქსიმუმი, რაზეც ადგილობრივი რუსულენოვანი მოსახლეობა თანხმდება, არის რუსული ენის ცოდნის მნიშვნელობა, რომელზეც წერდნენ დიდი რუსი მწერლები და პოეტები.
ამავდროულად, ძნელია იმის თქმა, რომ აზერბაიჯანის ხელისუფლება სრულად უჭერს მხარს განვითარების დასავლურ მოდელს. ნატოს წევრ თურქეთთან ძალიან მჭიდრო ურთიერთობისა და ევროკავშირთან მზარდი ეკონომიკური კავშირების მიუხედავად, აზერბაიჯანში აშკარად არ არსებობს ევროპული ღირებულებებისკენ სვლის ვექტორი.
მაგრამ არც დასავლური ღირებულებებისკენ წინსვლა შეიმჩნევა
საზოგადოების დიდი ნაწილი და პოლიტიკური ოპოზიცია ხელისუფლებას პოლიტიკურ ძალებს შორის ურთიერთობების დემოკრატიზაციისა და ევროპეიზაციისკენ მოუწოდებს, მაგრამ უკვე წლების განმავლობაში ჩამოყალიბებული ავტოკრატია ამ მოწოდებებს არ „ემორჩილება“.
საერთაშორისო უფლებადამცველი ორგანიზაციების მონაცემებით, ქვეყანაში ამჟამად 100-მდე პოლიტპატიმარია, ირღვევა სიტყვის თავისუფლება და მოქალაქეთა შეკრების უფლება, იდევნება დამოუკიდებელი მედია და ზეწოლაა ჟურნალისტებზე.
საერთაშორისო უფლებადამცველი ორგანიზაციების მონაცემებით, ქვეყანაში ამჟამად 100-მდე პოლიტპატიმარია, ირღვევა სიტყვის თავისუფლება და მოქალაქეთა შეკრების უფლება, იდევნება დამოუკიდებელი მედია და ზეწოლაა ჟურნალისტებზე.
სომხეთი. რუსეთისგან თავის დაღწევის მცდელობა
ასე იყო ბოლო დრომდე. სომხეთს არ აქვს საერთო საზღვრები მთავარ სტრატეგიულ პარტნიორთან - რუსეთთან. მაგრამ არის გა
ვლენიანი სომხური საზოგადოებები დასავლეთის ბევრ ქვეყანაში, მათ შორის საფრანგეთსა და შეერთებულ შტატებში. მიუხედავად ამისა, სომხეთი ყოველთვის რჩებოდა მაქსიმალურად ლოიალური კრემლის მიმართ ყველაზე სერიოზულ საკითხებში.
ოფიციალური ერევანი ჩართულია ყველა იმ ინტეგრაციის პროცესში, რომელიც ოდესღაც მოსკოვის მიერ იყო ინიცირებული (ევრაზიის ეკონომიკური კავშირი, კოლექტიური უსაფრთხოების ხელშეკრულების ორგანიზაცია - ОДКБ) ვითარება არ შეცვლილა 2018 წლის „ხავერდოვანი რევოლუციის“ შემდეგაც.
ვლენიანი სომხური საზოგადოებები დასავლეთის ბევრ ქვეყანაში, მათ შორის საფრანგეთსა და შეერთებულ შტატებში. მიუხედავად ამისა, სომხეთი ყოველთვის რჩებოდა მაქსიმალურად ლოიალური კრემლის მიმართ ყველაზე სერიოზულ საკითხებში.
ოფიციალური ერევანი ჩართულია ყველა იმ ინტეგრაციის პროცესში, რომელიც ოდესღაც მოსკოვის მიერ იყო ინიცირებული (ევრაზიის ეკონომიკური კავშირი, კოლექტიური უსაფრთხოების ხელშეკრულების ორგანიზაცია - ОДКБ) ვითარება არ შეცვლილა 2018 წლის „ხავერდოვანი რევოლუციის“ შემდეგაც.
სომხეთი აქამდე პრორუსულად ითვლებოდა
თუმცა ის, რაც ქუჩაში ხელისუფლების შეცვლის ძალას აღემატებოდა, ომმა გააკეთა.
ომისშემდგომმა უკიდურესად სახიფათო ვითარებამ სომხეთის ხელისუფლება აიძულა, დაეწყო მუშაობა დასავლელ პარტნიორებთან. უფრო მეტიც, დასავლეთი ამ შემთხვევაში უნდა განვიხილოთ, როგორც კოლექტიური დასავლეთი, რომელსაც წარმოადგენს ვაშინგტონი და ბრიუსელი.
ომისშემდგომმა უკიდურესად სახიფათო ვითარებამ სომხეთის ხელისუფლება აიძულა, დაეწყო მუშაობა დასავლელ პარტნიორებთან. უფრო მეტიც, დასავლეთი ამ შემთხვევაში უნდა განვიხილოთ, როგორც კოლექტიური დასავლეთი, რომელსაც წარმოადგენს ვაშინგტონი და ბრიუსელი.
სწორედ ამ ორმა ცენტრმა გამოხატა მკაფიო პოზიცია და მოთხოვნები 2022 წლის სექტემბერში სომხეთ-აზერბაიჯანის საზღვარზე სიტუაციის ესკალაციის შემდეგ. ვაშინგტონმა და ბრიუსელმა ცალსახად განაცხადეს, რომ სწორედ აზერბაიჯანმა დაარღვია ცეცხლის შეწყვეტის რეჟიმი და შეიჭრა სომხეთის ტერიტორიაზე.
აღსანიშნავია, რომ სომხეთის საზღვარზე „სექტემბრის ომის“ შემდეგ, ერევანში აშშ-ის წარმომადგენელთა პალატის სპიკერი, ნენსი პელოსი ჩავიდა.
აღსანიშნავია, რომ სომხეთის საზღვარზე „სექტემბრის ომის“ შემდეგ, ერევანში აშშ-ის წარმომადგენელთა პალატის სპიკერი, ნენსი პელოსი ჩავიდა.
დასავლეთმა დაგმო აზერბაიჯანის ქმედებები, რუსეთმა - არა
იმავდროულად, ოფიციალური მოსკოვი საზღვარზე ბრძოლებთან დაკავშირებით, მხოლოდ ფორმალური განცხადებებით შემოიფარგლა ესკალაციის მშვიდობიანი გზით მოგვარების აუცილებლობის შესახებ - სიტუაციის მკაფიო შეფასების გარეშე. შემდეგ კი სომხეთში, როგორც ხელისუფლებამ, ისე საზოგადოებამ დასვა კითხვები: რატომ იკავებენ დასავლეთის ქვეყნები სომხეთის მიმართ უფრო მკაფიო პოზიციას, ვიდრე ქვეყნის სტრატეგიული მოკავშირე?
თუ მანამდე ერევანი უკიდურესად ფრთხილი იყო თავის განცხადებებში, სექტემბრის ესკალაციამ არა მხოლოდ შეცვალა ერევანში ოფიციალური პირების განცხადებების ტონი, არამედ კონკრეტული ნაბიჯებიც გადაიდგა.
თუ მანამდე ერევანი უკიდურესად ფრთხილი იყო თავის განცხადებებში, სექტემბრის ესკალაციამ არა მხოლოდ შეცვალა ერევანში ოფიციალური პირების განცხადებების ტონი, არამედ კონკრეტული ნაბიჯებიც გადაიდგა.
პრემიერ-მინისტრმა ნიკოლ ფაშინიანმა პრაღის მოლაპარაკებებზე აზერბაიჯანის პრეზიდენტ ილჰამ ალიევთან - ევროპელი პარტნიორების შუამავლობით - მიიღო გადაწყვეტილება, გაეგზავნა ევროკავშირის სამოქალაქო მისია სომხეთ-აზერბაიჯანის საზღვარზე.
მისიის მთავარი მიზანი იყო ნდობის ჩამოყალიბება და სასაზღვრო კომისიების მუშაობის ხელშეწყობა მათი მოხსენებებით.
ОДКБ -მ უგულებელყო ერევნის მოთხოვნა; მოსკოვი უკმაყოფილოა ევროპული მისიის საზღვარზე ჩასვლით.
სომხეთმა ასევე მოითხოვა მისიების გაგზავნა როგორც ეუთო-ში, ასევე რუსეთში და მისი ხელმძღვანელობით მოქმედ CSTO -ს სამხედრო ბლოკში. მოთხოვნები უპასუხოდ დარჩა. სამაგიეროდ კრემლის უკმაყოფილება მოჰყვა ევროპული მისიების საკითხს. ერევნის ნაბიჯებს რუსეთის საგარეო საქმეთა სამინისტროს სპიკერი, მარია ზახაროვა გამოეხმაურა და განაცხადა, რომ ეს არის „ევროკავშირის კიდევ ერთი მცდელობა ჩაერიოს აზერბაიჯანსა და სომხეთს შორის ურთიერთობების მოწესრიგებაში და ზეწოლა მოახდინოს რუსეთის შუამავლობაზე“.
ერევანში უკვე აშკარად ესმით, რომ CSTO-ს წევრები არ მიიღებენ გადაწყვეტილებას სომხეთისთვის დახმარების გაწევის შესახებ, მიუხედავად სომხეთის განცხადებებისა მისი სუვერენული ტერიტორიის დარღვევის შესახებ. ეს ირკვევა ბელარუსისა და ყაზახეთის ლიდერების განცხადებებიდანაც. სომეხი და მრავალი დასავლელი ექსპერტი ამბობს, რომ ბლოკის წევრები ზედმეტად ახლოს არიან ბაქოსთან და ანკარასთან, რათა გადადგან რაიმე ნაბიჯი აზერბაიჯანის ინტერესების საწინააღმდეგოდ.
ერევანში უკვე აშკარად ესმით, რომ CSTO-ს წევრები არ მიიღებენ გადაწყვეტილებას სომხეთისთვის დახმარების გაწევის შესახებ, მიუხედავად სომხეთის განცხადებებისა მისი სუვერენული ტერიტორიის დარღვევის შესახებ. ეს ირკვევა ბელარუსისა და ყაზახეთის ლიდერების განცხადებებიდანაც. სომეხი და მრავალი დასავლელი ექსპერტი ამბობს, რომ ბლოკის წევრები ზედმეტად ახლოს არიან ბაქოსთან და ანკარასთან, რათა გადადგან რაიმე ნაბიჯი აზერბაიჯანის ინტერესების საწინააღმდეგოდ.
ერევანსა და მოსკოვს შორის ურთიერთობა საბოლოოდ მთიანი ყარაბაღის ირგვლივ ბოლო დროს განვითარებული მოვლენების ფონზე გაუარესდა. 2022 წლის დეკემბერში აზერბაიჯანის მოქალაქეთა ჯგუფმა გადაკეტა ერთადერთი გზატკეცილი, რომელიც არაღიარებულ ყარაბაღს სომხეთთან აკავშირებს.
ისინი მოითხოვენ ტერიტორიაზე მაღაროების მონიტორინგის ხელმისაწვდომობას და ყველა იმ ტვირთისა და ტრანსპორტის შემოწმებას, რომელიც ამ გზაზე გადის.
ჩაკეტილი ლაჩინის დერეფანი და მოსკოვის ჩარევის სურვილი
რუსი სამშვიდობოები არ იღებენ რაიმე სერიოზულ ზომებს გზის განსაბლოკად, თუმცა 2020 წლის 9 ნოემბრის შეთანხმების მიხედვით, ლაჩინის დერეფანი შეუფერხებლად უნდა ფუნქციონირებდეს.
ერევანი უკვე უმაღლეს დონეზე აცხადებს, რომ მოსკოვს ან არ სურს, ან არ შეუძლია იყოს სამმხრივი შეთანხმების შესრულების გარანტი.
ერევანი უკვე უმაღლეს დონეზე აცხადებს, რომ მოსკოვს ან არ სურს, ან არ შეუძლია იყოს სამმხრივი შეთანხმების შესრულების გარანტი.
უფრო მეტიც, ერევნის თქმით, რუსეთი ხშირად ღიად პროაზერბაიჯანულ პოზიციას იკავებს და ეს საზოგადოებაში დისკურსის მთავარ საკითხად იქცა.
ზოგიერთი ექსპერტი მიიჩნევს, რომ უკრაინაში შეჭრის გამო მოსკოვი კარგავს თავის პოზიციებს რეგიონში და ამის ფონზე, არ აღიზიანებს ბაქოს და ანკარას. სხვები თვლიან, რომ თავად კრემლი დაინტერესებულია მკაცრი ზეწოლის გამოყენებით აიძულოს სომხეთის ხელისუფლება რამდენიმე საკითხზე დათმობაზე წავიდეს.
ზოგიერთი ექსპერტი მიიჩნევს, რომ უკრაინაში შეჭრის გამო მოსკოვი კარგავს თავის პოზიციებს რეგიონში და ამის ფონზე, არ აღიზიანებს ბაქოს და ანკარას. სხვები თვლიან, რომ თავად კრემლი დაინტერესებულია მკაცრი ზეწოლის გამოყენებით აიძულოს სომხეთის ხელისუფლება რამდენიმე საკითხზე დათმობაზე წავიდეს.
მხარს რუსეთი თავის სტრატეგიულ მოკავშირეს?
უპირველეს ყოვლისა, საუბარია ე.წ. „ზანგეზურის დერეფანზე“. აზერბაიჯანი აცხადებს, რომ სურს ექსტრატერიტორიული გზის მიღება სომხეთის სამხრეთით.
თუ ერევანი წავა დათმობებზე და დათანხმდება გადაცემას ასეთი სტატუსით, მაშინ მას რუსეთის ფედერალური უსაფრთხოების სამსახური გააკონტროლებს. ზოგიერთი ექსპერტის აზრით, ეს მოსკოვს საშუალებას გააძლიეროს თავისი გავლენა რეგიონში და ჰქონდეს ბერკეტები სომხეთსა აზერბაიჯანზე აზერბაიჯანზე.
თუ ერევანი წავა დათმობებზე და დათანხმდება გადაცემას ასეთი სტატუსით, მაშინ მას რუსეთის ფედერალური უსაფრთხოების სამსახური გააკონტროლებს. ზოგიერთი ექსპერტის აზრით, ეს მოსკოვს საშუალებას გააძლიეროს თავისი გავლენა რეგიონში და ჰქონდეს ბერკეტები სომხეთსა აზერბაიჯანზე აზერბაიჯანზე.
რამდენიმე წლის წინ ქვეყნის მოქალაქეების უმეტესობა რუსეთს მთავარ მოკავშირედ და ყველაზე მეგობრულ ქვეყნად მიიჩნევდა.
ახლა კი რუსეთის რეიტინგი სომხეთში ყველაზე დაბალ ნიშნულზეა საბჭოთა კავშირის დაშლის შემდეგ.
ახლა კი რუსეთის რეიტინგი სომხეთში ყველაზე დაბალ ნიშნულზეა საბჭოთა კავშირის დაშლის შემდეგ.
რუსეთის პოზიციები შეირყა, მაგრამ ნაკლებად სავარაუდოა, რომ სომხეთი შეძლებს მოსკოვს დაშორდეს
მაგრამ, მიუხედავად ყველაფრისა, ნაკლებად სავარაუდოა, რომ სომხეთი უახლოეს მომავალში შეძლებს რუსეთისგან მთლიანად განცალკევებას. ქვეყანა კვლავ სერიოზულ, პირველ რიგში ეკონომიკურ დამოკიდებულებაშია რუსეთზე.
საკმარისია ითქვას, რომ რუსეთს სომხური ექსპორტის დაახლოებით 30%, ისევე როგორც უცხოური ინვესტიციების 70% უჭირავს, მაგრამ მიუხედავად ყველაფრისა, რუსეთის გავლენა და რეიტინგი სომხეთში უფრო და უფრო იკლებს.
საკმარისია ითქვას, რომ რუსეთს სომხური ექსპორტის დაახლოებით 30%, ისევე როგორც უცხოური ინვესტიციების 70% უჭირავს, მაგრამ მიუხედავად ყველაფრისა, რუსეთის გავლენა და რეიტინგი სომხეთში უფრო და უფრო იკლებს.
რომელი გზაა ავირჩიოთ? გავრცელებული არგუმენტები აზერბაიჯანის, სომხეთისა და საქართველოს მოქლაქეებისგან
არგუმენტები დასავლეთის სასარგებლოდ
საქართველოში
ევროკავშირთან ინტეგრაცია შეამცირებს რუსეთის მხრიდან პოტენციური სამხედრო აგრესიის ალბათობას.
ევროკავშირის ბაზარი ღია იქნება ქართული.
პროდუქციისთვის, გააუმჯობესებს მათ ხარისხს და უფრო ახლოს იქნება ევროპულ სტანდარტებთან. ფერმერებს ექნებათ გარანტირებული შემოსავალი და მოსავლის მოყვანის მოტივაცია.
გაიზრდება ევროპული ინვესტიციები, შეიზღუდება მონოპოლიები და დაიწყება რეალური ბრძოლა კორუფციის წინააღმდეგ.
დასავლეთში ცხოვრების ხარისხი გაცილებით მაღალია. ყველა ცდილობს წავიდეს სამკურნალოდ ან სასწავლებლად ევროკავშირის ქვეყნებში ან აშშ-ში. იქ ხალხს კარგად უხდიან და მათ ღირსეული სიბერე აქვთ - ადამიანები ჯანმრთელები არიან, მაღალი პენსია აქვთ, მოგზაურობენ და სრულფასოვანი ცხოვრებით ცხოვრობენ.
ადამიანის უფლებები ისევე იქნება დაცული, როგორც ევროპაში. კანონი დაიცავს ყველა უმცირესობას. სასამართლო იქნება თავისუფალი და მიუკერძოებელი.
დემოკრატიული არჩევნები და ხელისუფლების დემოკრატიული ცვლილება ნორმად იქცევა.
როცა ევროკავშირში ვიქნებით, აფხაზებისთვის და ოსებისთვის უფრო საინტერესო და მიმზიდველი გავხდებით. ყველა ეძებს კონფლიქტის მოგვარების ახალ გზებს.
ქალაქებს ეყოლებათ კარგი ავტობუსები, გვექნება გამართული მეტრო. შესაბამისად, ადამიანები მანქანებს დააყენებენ და საზოგადოებრივ ტრანსპორტზე გადასხდებიან - შემცირდება საცობები და გამონაბოლქვი.
ტურისტები ჩამოვლენ არა მხოლოდ პოსტსაბჭოთა სივრციდან ან აზიიდან, არამედ ევროკავშირის ქვეყნებიდან და ჩამოვლენ თავიანთი კულტურით.
საქართველოში
ევროკავშირთან ინტეგრაცია შეამცირებს რუსეთის მხრიდან პოტენციური სამხედრო აგრესიის ალბათობას.
ევროკავშირის ბაზარი ღია იქნება ქართული.
პროდუქციისთვის, გააუმჯობესებს მათ ხარისხს და უფრო ახლოს იქნება ევროპულ სტანდარტებთან. ფერმერებს ექნებათ გარანტირებული შემოსავალი და მოსავლის მოყვანის მოტივაცია.
გაიზრდება ევროპული ინვესტიციები, შეიზღუდება მონოპოლიები და დაიწყება რეალური ბრძოლა კორუფციის წინააღმდეგ.
დასავლეთში ცხოვრების ხარისხი გაცილებით მაღალია. ყველა ცდილობს წავიდეს სამკურნალოდ ან სასწავლებლად ევროკავშირის ქვეყნებში ან აშშ-ში. იქ ხალხს კარგად უხდიან და მათ ღირსეული სიბერე აქვთ - ადამიანები ჯანმრთელები არიან, მაღალი პენსია აქვთ, მოგზაურობენ და სრულფასოვანი ცხოვრებით ცხოვრობენ.
ადამიანის უფლებები ისევე იქნება დაცული, როგორც ევროპაში. კანონი დაიცავს ყველა უმცირესობას. სასამართლო იქნება თავისუფალი და მიუკერძოებელი.
დემოკრატიული არჩევნები და ხელისუფლების დემოკრატიული ცვლილება ნორმად იქცევა.
როცა ევროკავშირში ვიქნებით, აფხაზებისთვის და ოსებისთვის უფრო საინტერესო და მიმზიდველი გავხდებით. ყველა ეძებს კონფლიქტის მოგვარების ახალ გზებს.
ქალაქებს ეყოლებათ კარგი ავტობუსები, გვექნება გამართული მეტრო. შესაბამისად, ადამიანები მანქანებს დააყენებენ და საზოგადოებრივ ტრანსპორტზე გადასხდებიან - შემცირდება საცობები და გამონაბოლქვი.
ტურისტები ჩამოვლენ არა მხოლოდ პოსტსაბჭოთა სივრციდან ან აზიიდან, არამედ ევროკავშირის ქვეყნებიდან და ჩამოვლენ თავიანთი კულტურით.
არგუმენტები რუსეთის სასარგებლოდ
საქართველოში
რუსეთი ჩვენი მეზობელია და ამას ვერაფერი შეცვლის. ქვეყანამ თავისი ინტერესები უნდა გაითვალისწინოს, წინააღმდეგ შემთხვევაში უკრაინაზე უარეს მდგომარეობაში აღმოჩნდება. თუ საქართველო რუსეთთან ერთად იქნება, ომი ნამდვილად არ იქნება, რადგან ჩვენს ტერიტორიაზე ყველა კონფლიქტს თავად რუსეთი აკონტროლებს.
რუსეთი მონოთეისტური ქვეყანაა - მენტალიტეტითა და ტრადიციებით ქართველები უფრო ახლოს არიან რუსებთან, ვიდრე რომელიმე ევროპულ ქვეყანასთან. მაგალითად, ამ ორ ქვეყანას ერთსქესიანთა ქორწინების მიმართ ერთნაირი დამოკიდებულება აქვს.
აფხაზეთისა და სამხრეთ ოსეთის კონფლიქტების მოგვარების გასაღები მოსკოვშია. თუ დიპლომატიურად მივუდგებით, კრემლი ერთ დღეს დაუბრუნებს ამ ტერიტორიებს საქართველოს.
რუსული ბაზარი - სხვაგან არსად არ გაიყიდება ქართული ღვინო და ქართული პროდუქცია ისე, როგორც რუსეთში. რუსეთში საქართველო უკვე ბრენდია.
თუ რუსეთის ორბიტაზე არ დავბრუნდებით, გაზი და ელექტროენერგია გაძვირდება.
საქართველოში
რუსეთი ჩვენი მეზობელია და ამას ვერაფერი შეცვლის. ქვეყანამ თავისი ინტერესები უნდა გაითვალისწინოს, წინააღმდეგ შემთხვევაში უკრაინაზე უარეს მდგომარეობაში აღმოჩნდება. თუ საქართველო რუსეთთან ერთად იქნება, ომი ნამდვილად არ იქნება, რადგან ჩვენს ტერიტორიაზე ყველა კონფლიქტს თავად რუსეთი აკონტროლებს.
რუსეთი მონოთეისტური ქვეყანაა - მენტალიტეტითა და ტრადიციებით ქართველები უფრო ახლოს არიან რუსებთან, ვიდრე რომელიმე ევროპულ ქვეყანასთან. მაგალითად, ამ ორ ქვეყანას ერთსქესიანთა ქორწინების მიმართ ერთნაირი დამოკიდებულება აქვს.
აფხაზეთისა და სამხრეთ ოსეთის კონფლიქტების მოგვარების გასაღები მოსკოვშია. თუ დიპლომატიურად მივუდგებით, კრემლი ერთ დღეს დაუბრუნებს ამ ტერიტორიებს საქართველოს.
რუსული ბაზარი - სხვაგან არსად არ გაიყიდება ქართული ღვინო და ქართული პროდუქცია ისე, როგორც რუსეთში. რუსეთში საქართველო უკვე ბრენდია.
თუ რუსეთის ორბიტაზე არ დავბრუნდებით, გაზი და ელექტროენერგია გაძვირდება.
სომხეთში
ევროკავშირი და აშშ სანდო პარტნიორები არიან. ეს ცენტრები ასრულებენ შეთანხმებებს იცავენ პირობებს. მათგან არ უნდა ველოდოთ ღალატს.
რუსეთი უკრაინის ომის ფონზე დასუსტდა და ის ვეღარ გაუწევს კონკურენციას სხვა ცენტრებს. შეერთებული შტატები ხდება რეგიონის მთავარი მოთამაშე, რუსეთი კი თავის ინტერესებს სხვა სახელმწიფოების, მათ შორის სომხეთის ინტერესების ხარჯზე იმყარებს.
აშშ და ევროკავშირი დიდ ფულს აძლევენ სომხეთს და ეხმარებიან წარმატებული რეფორმების განხორციელებაში.
რუსეთი ავტორიტარული რეჟიმია; დასავლეთი დემოკრატიული. სომხეთი უფრო ახლოს არის დემოკრატიულ ღირებულებებთან.
ევროკავშირი და აშშ სანდო პარტნიორები არიან. ეს ცენტრები ასრულებენ შეთანხმებებს იცავენ პირობებს. მათგან არ უნდა ველოდოთ ღალატს.
რუსეთი უკრაინის ომის ფონზე დასუსტდა და ის ვეღარ გაუწევს კონკურენციას სხვა ცენტრებს. შეერთებული შტატები ხდება რეგიონის მთავარი მოთამაშე, რუსეთი კი თავის ინტერესებს სხვა სახელმწიფოების, მათ შორის სომხეთის ინტერესების ხარჯზე იმყარებს.
აშშ და ევროკავშირი დიდ ფულს აძლევენ სომხეთს და ეხმარებიან წარმატებული რეფორმების განხორციელებაში.
რუსეთი ავტორიტარული რეჟიმია; დასავლეთი დემოკრატიული. სომხეთი უფრო ახლოს არის დემოკრატიულ ღირებულებებთან.
სომხეთში
რუსეთი არის მთავარი ძალა რეგიონში და მოსკოვის გარეშე შეუძლებელია აქ დიდი, მნიშვნელოვანი გადაწყვეტილებების მიღება.
სომხეთი 30 წელია აშენებს თავის საგარეო პოლიტიკას რუსეთის მიერ მონიშნული ინტეგრაციული პროექტების ფარგლებში. თქვენ არ შეგიძლიათ აიღოთ და ასე უბრალოდ მიაგდოთ ეს სტრუქტურები.
სომხეთის მეზობელია თურქეთი. რუსეთის არარსებობის შემთხვევაში ამ მხრიდან ყოველთვის იქნება ეგზისტენციალური საფრთხე.
რუსეთი სომხეთის მთავარი ეკონომიკური პარტნიორია. სომხური საქონლის ექსპორტის 25 პროცენტზე მეტი სწორედ ამ ქვეყანაზე მოდის. რუსეთი არის მთავარი ინვესტორი სომხეთის ეკონომიკაში, რომელიც ასევე დამოკიდებულია რუსეთიდან ფულად გზავნილებზე.
რუსეთი არის მთავარი ძალა რეგიონში და მოსკოვის გარეშე შეუძლებელია აქ დიდი, მნიშვნელოვანი გადაწყვეტილებების მიღება.
სომხეთი 30 წელია აშენებს თავის საგარეო პოლიტიკას რუსეთის მიერ მონიშნული ინტეგრაციული პროექტების ფარგლებში. თქვენ არ შეგიძლიათ აიღოთ და ასე უბრალოდ მიაგდოთ ეს სტრუქტურები.
სომხეთის მეზობელია თურქეთი. რუსეთის არარსებობის შემთხვევაში ამ მხრიდან ყოველთვის იქნება ეგზისტენციალური საფრთხე.
რუსეთი სომხეთის მთავარი ეკონომიკური პარტნიორია. სომხური საქონლის ექსპორტის 25 პროცენტზე მეტი სწორედ ამ ქვეყანაზე მოდის. რუსეთი არის მთავარი ინვესტორი სომხეთის ეკონომიკაში, რომელიც ასევე დამოკიდებულია რუსეთიდან ფულად გზავნილებზე.
В აზერბაიჯანში
ქვეყანას კარგი ურთიერთობა აქვს მსოფლიოს ზოგიერთი ძალაუფლების ცენტრთან პირდაპირ ან მისი მოკავშირის, თურქეთის მეშვეობით.
თურქეთი, რომლის ჯარიც ნატოში მეორეა, ამჟამად აზერბაიჯანის მთავარი მოკავშირეა.
აზერბაიჯანული ნავთობისა და გაზის მსოფლიო ბაზრებზე მიწოდების მთავარი აქციონერები ექსკლუზიურად დასავლელი ინვესტორები არიან.
რუსეთსა და დასავლეთს შორის ურთიერთობების გამწვავებასთან ერთად, აზერბაიჯანმა შესაძლოა გააღრმაოს ეკონომიკური კავშირები დასავლეთთან - ევროპაში აზერბაიჯანიდან გაზის ექსპორტის მრავალჯერადი ზრდა იგეგმება.
აზერბაიჯანის არმია ნატოს სტანდარტებზე გადავიდა. ჯარის განვითარების გზად პროდასავლური გამოცდილება და მიდგომები დასახელდა. აზერბაიჯანი უახლეს იარაღს ძირითადად თურქეთიდან, ისრაელიდან და საფრანგეთიდან ყიდულობს.
აზერბაიჯანი გადავიდა ბოლონიის განათლების სისტემაზე - დასავლეთში უმაღლესი განათლების მიღება ახალგაზრდებისთვის ხელმისაწვდომი გახდა. მათ შორის, სახელმწიფო იხდის ევროპაში სწავლის გაგრძელების საფასურს.
სომხეთთან კონფლიქტის მოგვარებისას, ოფიციალური ბაქო ამჯობინებს დასავლელ შუამავლებთან მუშაობას - ამჟამად ევროკავშირთან და შეერთებულ შტატებთან.
ქვეყანას კარგი ურთიერთობა აქვს მსოფლიოს ზოგიერთი ძალაუფლების ცენტრთან პირდაპირ ან მისი მოკავშირის, თურქეთის მეშვეობით.
თურქეთი, რომლის ჯარიც ნატოში მეორეა, ამჟამად აზერბაიჯანის მთავარი მოკავშირეა.
აზერბაიჯანული ნავთობისა და გაზის მსოფლიო ბაზრებზე მიწოდების მთავარი აქციონერები ექსკლუზიურად დასავლელი ინვესტორები არიან.
რუსეთსა და დასავლეთს შორის ურთიერთობების გამწვავებასთან ერთად, აზერბაიჯანმა შესაძლოა გააღრმაოს ეკონომიკური კავშირები დასავლეთთან - ევროპაში აზერბაიჯანიდან გაზის ექსპორტის მრავალჯერადი ზრდა იგეგმება.
აზერბაიჯანის არმია ნატოს სტანდარტებზე გადავიდა. ჯარის განვითარების გზად პროდასავლური გამოცდილება და მიდგომები დასახელდა. აზერბაიჯანი უახლეს იარაღს ძირითადად თურქეთიდან, ისრაელიდან და საფრანგეთიდან ყიდულობს.
აზერბაიჯანი გადავიდა ბოლონიის განათლების სისტემაზე - დასავლეთში უმაღლესი განათლების მიღება ახალგაზრდებისთვის ხელმისაწვდომი გახდა. მათ შორის, სახელმწიფო იხდის ევროპაში სწავლის გაგრძელების საფასურს.
სომხეთთან კონფლიქტის მოგვარებისას, ოფიციალური ბაქო ამჯობინებს დასავლელ შუამავლებთან მუშაობას - ამჟამად ევროკავშირთან და შეერთებულ შტატებთან.
აზერბაიჯანში
აზერბაიჯანი დსთ-ს წევრია და 2022 წლის თებერვალში მან ხელი მოაწერა სამოკავშირეო შეთანხმებას რუსეთთან. ქვეყანას მეგობრული ურთიერთობა აქვს რუსეთის ბლოკის სხვა ქვეყნებთან, თუმცა არ არის მათი წევრი.
რუსეთთან ეკონომიკური ურთიერთობები კვლავ ძლიერია - საკვების ძირითადი იმპორტი სწორედ რუსეთიდან და დსთ-ს სხვა ქვეყნებიდან მოდის.
მრავალმილიონიანი აზერბაიჯანული დიასპორა რუსეთში. ბევრი ოჯახია, რომელთა ერთი წევრი მაინც ცხოვრობს და მუშაობს რუსეთში და შემოსავლის ნაწილს აზერბაიჯანში აგზავნის.
ქვეყნის რეგიონებში რუსეთიდან ფულად გზავნილებზე ძლიერი დამოკიდებულებაა.
ნატოს განვითარების რელსებზე გადასვლის მიუხედავად, აზერბაიჯანი იარაღს რუსეთიდანაც ყიდულობს. ქვეყნის თითქმის მთელი სამხედრო ავიაცია შედგება რუსული წარმოების გამანადგურებლებისა და ვერტმფრენებისგან.
რუსული სკოლები პოპულარულია, იქ ბევრი ბავშვი სწავლობს. ქვეყანაში ფუნქციონირებს რუსული უნივერსიტეტების რამდენიმე ფილიალი, ხოლო აზერბაიჯანის უნივერსიტეტების რუსული სექტორები დღემდე ყველაზე მოთხოვნადია.
აზერბაიჯანი ითვალისწინებს რუსეთის სამშვიდობო კონტინგენტის ყოფნას ყარაბაღში, საკუთარ ტერიტორიაზე და ამის გამო უარს არ ამბობს მოსკოვის შუამავლობაზე.
აზერბაიჯანი დსთ-ს წევრია და 2022 წლის თებერვალში მან ხელი მოაწერა სამოკავშირეო შეთანხმებას რუსეთთან. ქვეყანას მეგობრული ურთიერთობა აქვს რუსეთის ბლოკის სხვა ქვეყნებთან, თუმცა არ არის მათი წევრი.
რუსეთთან ეკონომიკური ურთიერთობები კვლავ ძლიერია - საკვების ძირითადი იმპორტი სწორედ რუსეთიდან და დსთ-ს სხვა ქვეყნებიდან მოდის.
მრავალმილიონიანი აზერბაიჯანული დიასპორა რუსეთში. ბევრი ოჯახია, რომელთა ერთი წევრი მაინც ცხოვრობს და მუშაობს რუსეთში და შემოსავლის ნაწილს აზერბაიჯანში აგზავნის.
ქვეყნის რეგიონებში რუსეთიდან ფულად გზავნილებზე ძლიერი დამოკიდებულებაა.
ნატოს განვითარების რელსებზე გადასვლის მიუხედავად, აზერბაიჯანი იარაღს რუსეთიდანაც ყიდულობს. ქვეყნის თითქმის მთელი სამხედრო ავიაცია შედგება რუსული წარმოების გამანადგურებლებისა და ვერტმფრენებისგან.
რუსული სკოლები პოპულარულია, იქ ბევრი ბავშვი სწავლობს. ქვეყანაში ფუნქციონირებს რუსული უნივერსიტეტების რამდენიმე ფილიალი, ხოლო აზერბაიჯანის უნივერსიტეტების რუსული სექტორები დღემდე ყველაზე მოთხოვნადია.
აზერბაიჯანი ითვალისწინებს რუსეთის სამშვიდობო კონტინგენტის ყოფნას ყარაბაღში, საკუთარ ტერიტორიაზე და ამის გამო უარს არ ამბობს მოსკოვის შუამავლობაზე.
სევგი ისმაილბეილი, ბაქო
ავტორები
სოფო ხუციშვილი , ნინო ნარიმანიშვილი, თბილისი
არტურ ხაჩატურიანი, არმან კარაჯიანი, ერევანი
